Најуспешни информативни медиуми во креирањето и одржувањето врски со своите читатели, корисници, слушатели и гледачи сè повеќе ќе бидат оние медиуми кои ќе се осмелат да се спротивстават на некои од новинарските догми на минатиот век: догмата – безбедна дистанца; догмата на неутралност; догмата на објективност; верувањето дека новинарите имаат посебна способност да пронајдат и изберат што е важно за граѓаните. И не помалку важно: основната идеја дека примарната цел на новинарството да пренесе вести и информации од точка А до точка Б.
За новинарството да биде релевантно за граѓаните во иднина, тоа во голема мера ќе треба да се спротивстави на овие длабоко вкоренети професионални догми, со што ќе создаде медиумски пејсаж кој е пошаренолик, поживописен, органски поотворен кон граѓаните и многу поразновиден од медиумската историја која ја гледаме веќе сто години.
Ова се само некои од заклучоците во книгата „Новинарската врска“ (The Journalistic Connection), од данските долгогодишни новинари Пер Вестергард и Сорен Јоргенсен, објавена минатиот март сумирани за „Ниман лаб“. Книгата е резултат од едногодишно истражувачко патешествие, спроведено во 2017 година, во девет европски земји и САД, со посети и проучување на 54 медиумски компании кои воведуваат нови начини на поврзување со нивната публика и заедницата.
Нивниот агол за сегашната состојба на новинарството е следна: кризата на новинарството и традиционалните медиуми е структурна, и не е само прашање на технолошки предизвици или нефункционални деловни модели. Кога граѓаните на западните општества, до вознемирување, го вртат грбот на оригиналното информативно новинарство, конзумираат помалку вести од радио и телевизија, купуваат поретко весници, и имаат сè поизразена недоверба во медиумските институции, треба да ја ставиме клучната содржина на информативните медиуми – самото новинарство – под критичка анализа.
Денес, клучното прашање за информативните медиуми – стари или нови, мали или големи, приватни или јавни – мора да биде општествено и културно: како може новинарството да го врати своето значење, вредност и еминентност во општеството? Како може новинарството повторно да се поврзе со граѓаните?
Овие прашања ги водеа Вестергард и Јоргенсен низ нивното патување.
Редакциите беа избрани поради новите идеи кои ги применуваат, во области како новинарски ангажман, соработка, слушање и активизам. Но истовремено, тие можат да демонстрираат дека новите начини на поврзување со граѓаните креираат подобри резултати во однос на задоволството на корисниците, тиражот, публиката или профитот.
Тие идентификувалее девет начини – или движења – преку кои информативните медиуми го туркаат своето новинарство во една повклучена и кооперативна, насочена кон заедницата, насока.
- Од неутралност до идентитет
Многу новински организации интензивно работат на заострување на нивните профили и идентитети, спротивставувајќи се на догмата на неутралност и бегајќи од новинскиот идеал на сеопфатен омнибус од повеќе причини. Потребата од јасен медиумски идентитет расте кога онлајн новинската содржина се шири во мали парченца кои не може да се идентификуваат низ интернетот. Исто така, за да ги натерате луѓето да се поврзат и идентификуваат со вас, мора да им покажете за што се залагате. Покажете им кои сте, и од која перспектива – географски, социо-демографски, или политички – го гледате светот. Најдобри примери за информативни медиуми кои работат со своите идентитети на овој таргетиран начин се норвешкиот весник „Класекампен“ (The Class Struggle), регионалниот онлајн новински сајт „Глас“ (Voice) од Сан Диего и „Евергреј“ (The Evergrey) во Сиетл.
- Од сеопфатен до таргетиран пазар
Медиумите кои имаат таргетиран пазар имаат многу поголема способност да креираат релевантност за корисниците – и да мобилизираат интерес и подготвеност за плаќање, во однос на медиумите кои имаат сеопфатен пазар. И освен неколку медиуми со глобален дострел (на пр. Гардијан, Би-би-си, Си-ен-ен), може да се смета дека сите информативни медиуми имаат таргетиран пазар. Меѓутоа, многу широко-опсежни традиционални медими се двоумат отворено да се покажат и да комуницираат со публиката која сакаат да ја ангажираат. Можеби затоа што демократската вредност на медиумите со таргетиран пазар е некако контроверзна: креирање на силни врски помеѓу хомогена публика наместо обединување на различни заедници. Сепак, медиумите со таргетиран пазар како што е технолошкиот сајт „Гиквајр“ (GeekWire) од Сиетл, сајтот за млади Ze.tt од Берлин и Intellectual Daily Information од Копенхаген покажуваат дека е возможно да се создаде квалитетно новинарство со висока вредност и при тоа да се опслужува само таргетирана публика.
- Од стадо до клуб
Собирањето на луѓе околу информативни медиуми, во јасно дефинирани заедници – клубови – е стратегија која зема сила на обете страни од Атлантикот. Тоа подразбира трансформирање на она што порано беше познато како претплатници, корисници или читатели во членови, кои мора или да се регистрираат или да платат за да се приклучат на потесниот круг на групата околку информативниот медиум. Шпанскиот „Ел Дијарио“ (El Diario) и францускиот „Медиапарт“ (Mediapart) ги имаат ставено моделите на членство во срцето на нивните идентитети и новинарски операции. Многу американски медиумски компании го следат тој пример.
- Од мастило до пот
Многу медиумски компании бараат нови начини да креираат физичко новинарство во форма на јавни состаноци, фестивали, настани и театарски претстави. Живо и привлечно. И да, тие тоа го сметаат за новинарство. Францускиот дневен весник „Ле монд“ (Le Monde) ги има направено физичките настани во живо важен начин на вклучување на публиката и генерирање нов приход. Истата стратегија ја користи и „Тексас трибјун“ (The Texas Tribune), кој организира разновидни мали и големи настани во текот на целата година. Данскиот „Зетленд“ (Zetland) редовно поставува новинарски претстави во истакнати театри во Копехаген.
- Од зборување до слушање
Бизнисот на традиционалните медиуми често има карактер на тврдина со ѕидини наместо на отворена и пристапна куќа. Но, и во Европа и САД, новинските организации сè повеќе се отвораат – физички и ментално – за да бидат попристапни за граѓаните кои ги опслужуваат. Повеќе од сè, тоа значи слушање на граѓаните и креирање транспарентност во уредувачките прашања. Тоа може да се направи преку директен личен дијалог, преку физичко присуство во заедниците, или преку систематска употреба на мали и големи податоци. Решенијата за слушање развиени од „Харкен“ (Hearken) од Чикаго сега се користат од јавните радио и телевизиски станици во САД. Регионалниот германски „Брауншвајгер цајтунг“ (Braunschweiger Zeitung), кој се брендира како весник на граѓаните — слуша преку oпсежна примена на физички состаноци во локалните заедници и преку секојдневно посветување на уреднички ресурси и колумни во весникот посветени на прашања поставувани од читателите.
- Од безбедна дистанца до соработка
За да ја одржи независноста и неутралноста, модерното новинарство се држи на дистанца, држејќи ги сите надвор од редакцијата на безбедно растојание: граѓаните, заинтересираните групи, јавните институции, приватните корпорации, носителите на одлуки. Меѓутоа, оваа шема очигледно се менува. Сè повеќе и повеќе редакции ги вклучуваат граѓаните директно преку новинарскиот процес: од генерирање идеи до истражување, до испорака на независна содржина, до следствената дебата на објавени стории. Холандскиот онлајн сајт „Де кореспондент“ (De Correspondent), германскиот „Коректив“ (Correctiv) и „Пропублика“ (ProPublica) во Њујорк се најдобри примери на организации кои го рафинирале овој процес на ко-креирање – без да ја напуштат уредувачката контрола. Тие исто така воведоа соработка со граѓанството, невладините организации и јавните институции – како и со други медиумски компании – како начин да создадат суштински подлабоко и попривлечно новинарство.
- Од сопствена до други платформи
Деловните можности на информативните медиуми и нивната новинарска контрола слабее кога ја ставаат својата содржина на интернет. Тоа се чини како заеднички консензус во медиумската индустрија. Користењето на социјалните медиуми е меч со две острици, но доколку правилно се прави – можеби повеќе како форма на соработка отколку дистрибуција – технологиите на социјалните мрежи имаат голем потенцијал да ја засилат и продлабочат вклученоста, додека истовремено креираат посилно новинарство. Истражувањето на Дејвид Фарентолд на Твитер за добротворноста на Доналд Трамп, кое му ја обезбеди нему и на „Вашингтон пост“ (Washington Post) Пулицеровата награда, е златен пример. Користењето на „Вол Стрит Журнал“ (Wall Street Journal) на Snapchat Discover за покривање на животите на Американците погодени од опиоидната криза во САД е друг пример.
- Од проблем до решение
Дури и најтврдокорните истражувачки новинари откриле дека ќе постигнат поголемо влијание доколку на нивната работа додадат едно ниво насочено кон решение. Конструктивното новинарство едноставно креира поголема вклученост помеѓу читателите, корисниците, гледачите. Тие читаат повеќе, поголема е веројатноста дека ќе споделат содржина, и покажуваат поголем интерес да дознаат повеќе за проблемот кога парчето има конструктивен агол. Данскиот јавен сервис неколку години го рафинираше овој вид на новинарство, со што постигна подобра гледаност на своите ТВ вести. Во САД, Центарот за истражувачко новинарство во Беркли интегрира елемент насочен кон решение во многу од своите истражувачки проекти – дури и организира самити за решенија за засегнатите страни за некои од проблемите откриени преку нивното истражувачко новинарство.
- Од набљудувачи до активисти
Неколку информативни редакции – докажани и нови – тестираат дали може да создадат нова релевантност за нивните читатели, корисници и гледачи преку активистички кампањи или новинарско посредување. Овој потег е особено контроверзен за многу новинари – и видно не е стратегија која е подобна за сите видови на медиумски операции. Меѓутоа, пристап на новинарството насочен кон кампања успешно се користи како начин на вклучување и поттикнување акција помеѓу граѓаните за Европските информативни медиуми како што се „Гардијан“ (The Guardian), „Газета виборча“ (Gazeta Wyborcza) во Полска, и данскиот регионален весник „Фјенс Стифтстиденден“ (Fyens Stiftstidende).
Книгата ги опишува и анализира овие примери и многу, многу други, детално и длабински. Ако има заеднички именител за сите 50 и повеќе медиумски организации кои ги биле предмет на опсервација – освен, се разбира, тоа што се залагаат да се поврзат со граѓаните на нови начини – тоа е нивниот фокус на иновации и експерименти.
Сите нови дигитални издавачи кои авторите ги сретнале се чини дека се втемелени на храброста и амбицијата на радикалната иновација. Но исто така, во традиционалните медиуми, се чини дека постои ново разбирање за потребата од драматична промена и отвореноста за експериментирање.
Затоа авторите не гледаат причина да проповедаат еден конкретен модел на новинарство за во иднина. Сите експерименти и идеи кои се откриваат во постоечкиот медиумски пејсаж на обете страни од Атлантикот укажуваат дека ќе има десетици, ако не и стотици, различни модели, сите кои носат надеж за иднината на новинарството.